TADEUSZ WOJNARSKI
Kalendarium
ok. 1926 Tadeusz Wojnarski
Iwdiel. Brama obozu, [1991]
gwasz, węgiel, papier
Autoportret na wolności, [1991]
gwasz, węgiel, papier
Przemyśl. Aresztowanie na rzece San, [1991]
gwasz, węgiel, papier
Iwdiel. Windowanie bałanów, [1991]
gwasz, węgiel, papier
Młody Uzbek z Namanganu, 23.1.1942
gwasz, papier
Tekst: «Jak mały Feluś wyobraża sobie ciepło domowe». Ołówek na papierze, 15.2.1942
Rysunek powstał jeszcze w polskim obozie wojskowym w Namanganie, tuż przed wyjazdem.
W sowieckiej niewoli
1922
12.09.1922: Tadeusz Wojnarski rodzi się w Warszawie. Ojcem jest Witold Celestyn Wojnarski, matka Eugenia ur. Bernat. Ojciec pracuje jako prawnik w ministerstwie służby zdrowia. W maju 1925 dostaje brata Zbigniewa, ale już w maju 1926 umiera. 27.09.1929 rodzi się brat Janusz. Z dzieciństwa nic nie wiadomo. Został uczniem warszawskiego gimnazjum im. Tadeusza Rejtana.
1939
01.09.1939: Wojsko III Rzeczy napada na Polskę. Nadzieje że Wielka Brytania pomoże. Ojciec wstąpił do wojska i już nie wrócił. Ok. 05.09.1939 ewakuacja do Lwowa. 17.09.1939: Napaść Związku Radzieckiego na Polskę. Do matury brakował Tadeuszowi rok.
1940
09.02.1940: Aresztowanie w Przemyślu na zmarzniętej rzece San przy usiłowaniu przejścia linii demarkacyjnej na stronę okupacji niemieckiej. Półtora miesiąca spędził w więzieniu w Przemyślu. Następnie więziony do Odessy.
Link: Zapisy terroru. Autor: Tadeusz Wojnarski
1941
Po upływie ok. dziesięciu miesięcy dostaje zaoczny wyrok: 5 lat pracy w łagrze w Iwdielu na północnym Uralu. 06.02.1941 opuszcza z dalszymi Polakami mury więzienia w Odessie. Etapy podróży: Charków, Penza, Syzrań, Czelabińsk, Swierdłowsk – Sama – Iwdel – od więzienia do więzienia. 21.03.1941 transport dojeżdża do swojego celu. Tam ciężka praca w rąbaniu lasów, mróz i głód. 22.06.1941: napaść niemieckiego Wehrmachtu na Związek Sowiecki. Ok. 15.09.1941: Po układzie Sikorski-Majski zwolniony z łagru. Przebija się na południe i dojeżdża 12.12.1941 do Namanganu (Uzbekistan). Po drodze zaczyna rysować portrety na chleb.
Styczeń 1942
23.01.1942 r. rysuje portret młodego Uzbeka w tradycyjnym stroju, jedyny zachowany rysunek z tego okresu. Kilka dni później, w obozie wojskowym w Gorczakowie koło Namanganu, wstępuje do Polskiego Wojska (pod koniec stycznia rozpoczęto w Gorczakowie przyjmowanie ochotników i poborowych i formowanie 25 Pułku Piechoty, jednostką 9 Dywizji Piechoty.
Tułaczka Tadeusza Wojnarskiego: Z nieludzkiej ziemi do Bliskiego Wschodu
Tę relację świadka spisał Tadeusz Wojnarski podczas szkolenia wojskowego na Bliskim Wschodzie w 1943 roku.
Zapisy te, a także wiele innych, można znaleźć na stronie internetowej www.zapisyterroru.pl
Wojnarskiego naszywka naramienna
3 Dywizji Strzelców Karpackich
Irak 1943: Pamiętnik
Karykatury z pamiętnika
Publikacja karykatury, Palestyna 1943
Brytyjska haubicoarmata
25-funtowa trzeciej DSK
Teatr pułkowy w Iraku (źródło Rosikoń Press). Prawdopodobnie Tadeusz Wojnarski
Autokarykatura.
Palestyna 1943. Ołówek
Na Bliskim Wschodzie
1942
W połowie marca koleją do Krasnojodska nad Morzem Kaspijskim. W dniu 26.03.1942 r. ewakuacja statkiem do Pahlevi (Persja, obecnie Iran). Dalej konwojem wojskowym do Quastiny (Palestyna). Rozpoczęcie ćwiczeń wojskowych. W dniu 05.05.1942 r. sformowano 3 Dywizje Strzelców Karpackich (3DSK) w ramach II Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa. Wojnarski zostaje przydzielony do 2 Karpackiego Pułku Artylerii Lekkiej (2PAL).
We wrześniu 1942 przeniesiono dywizje do Iraku, do rejonu Qizil Ribat/Khanaqiun a w listopadzie 250 km na północ do regionu Altun-Kopru (130 km na południu miasta Mosul). Tu Wojnarski założył swoim najlepszym przyjacielem „Stasziem“ (Jarosław Henryk Rudniański) teatr pułkowy, zagrali dramat „Warszawianka” Stanisława Wyspiańskiego. Wojnarski odpowiadał za scenę, dekoracje i plakaty.
1943
Gdzieś początkiem 1943 Wojnarski wrócił na południe na podchorążówkę do Khanaqiunu. Ale na razie został kapralem podchorążym. Między 11 stzcynia i 6 czerwca rysuje 16 karykatur do swojego pamiętnika.
W lecie 1943 powrót do Palestyny. W obozie wojskowym Barbara uczęszcza na kurs maturalny. Rysuje co najmniej 17 karykatur nauczycieli i jedną Autokarykaturę. Pierwsze publikacje. W połowie grudnia, 3DSK rusza się na front do Włoch. Wojnarski pozostaje w Palestynie z 400 absolwentami na kursie maturalnym.
Tułaczka Tadeusza Wojnarskiego przez Bliski Wschód
Tułaczka Tadeusza Wojnarskiego przez Bliski Wschód
Tadeusz Wojnarski
Palestyna, luty 1944
Jar na stanowiskach artyleryjskich pod Monte Cassino. Akwarela, papier, koniec kwietnia 1944
Widok górski ze stanowisk artyleryjskich w Emiliańskim Apeninie. Akwarela, papier, 22 XI 1944.
Schron nad rzeką Senio (przerwa zimowa). Akwarela, papier, 02.02.1945
Civitanova del Sannio. Akwarela, papier, 1944
Domek przed rzeką Chienti, akwarela, papier, 23 VI 1944.
Żołnierz w czasie walk w Emiliańskim Apeninie. Akwarela, papier, 30.10.1944
Autoportret w czasie pzerwy zimowej nad rzeką Senio. Akwarela, papier, 14.03.1945
Na froncie we Włoszech
1944
26.02.1944: Otrzymuje Świadectwo dojżałości (mature). Wkrótce potem absolwenci zostają również przeniesieni do Włoch.
17.04.1944: W drodze do Monte Cassino powstaje pierwszy rysunek wykonany we Włoszech: Civitanova del Sannio. Wojnarski bierze aktywnie udział we wszystkich walkach 2 Korpusu Polskiego we Włoszech: 11.-17.05.1944 Monte Cassino (Link: Piekło Monte Cassino),
Po Monte Cassino 2. Korpus «ścigał» wzdłóż wzbrzeżu adriatyckim niemiecki Wehrmacht. W połowe kwietnia front stanoł przy rzece Chienti. Dnia 22 i 23 czerwca w jednym z okolicznych domów, odbyły się narady gen. Andersa z dowódcami. Sztab 2. Korpusu opracował «Wytyczne do działań na Ankonę». W kolejnych dniach odbyły się narady gen. Andersa z dowódcami oddziałów wchodzących w skład 2 Korpusu (zobacz https://histmag.org/Bitwa-o-Ankone-sukces-zolnierzy-generala-Andersa-9787). Na drugiej stronie akwareli «Domek przed rzeką Chienti» Wojnarski napisał, że tu, nad rz. Chienti odbyły się narady gen. Andersa z dowódcami wojskowych jednostek. Na pewno miał tu zadanie ochrony tak ważnego objektu i – w czasie wolnym – udokumentował budynek. Jest to do tychczas jedyna ilustracja wizualna tego historycznego budynku.
Dalsze etapyszlaku bojowego: 17 i 18 1944 Ankona, sierpień/wrzesien 1944 Linia Gotów, październik – grudzień 1944 walki w Apeninach Emiliańskich. Wojnarski wykonał wiele obrazów akwarelowych, w tym około 40 portretów żołnierzy.
Styczeń – kwiecień 1945 (wojna)
Przerwa zimowa do kwietnia 1945 roku. Po czym następują bitwy o Bolonię. W dniu 21. 04. 1945 r. Polacy jako pierwsi wkraczają do miasta. W dniu 08.05.1945 r. kapituluje III Rzesza.
1944 i 1945 powstają pierwsze fragmenty do dramatu «Żołnierska komedia».
Szlak bojowy Tadeusza Wojnarskiego z II Korpusem Polskim we Włoszech
Tadeusz Wojnarski
Rzym 1945
Ascoli Piceno, S. Vincenco e Anastasio. Tusz, papier 23.04.1946
Venezia, Piazza San Marco. Akwarela, papier, 14.8.1945
port w Genuii. Tusz, papier 12.11.1946
1945 – 46: Włochy. Decyzja o pozostaniu na Zachodzie
Maj – grudzień 1945 (po wojnie)
Wojnarski kontynuuje malarstwo, w sierpniu pierwsza podróż do Wenecji, powstają dwie akwarele. W grudniu wyjazd do Rzymu. Ma spotkanie z Karolem Badurą. On pomaga mu zapisać się do rzymskiej Akademii Sztuk Pięknych.
1946
W początku roku 1946 rozpoczyna studia w Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie. Dodatkowo zajęcia u prof. Mariana Bohusza–Szyszko oraz wiele wycieczek po kraju. Zaprzyjaźnia się z Aleksanderm Wernerem, który zapoznaje go z techniką rysowania tuszem. Niedługo rozszerza ją odcieniami szarości. Bardzo twórcza faza. Jeszcze przed zakończeniem roku akademickiego decyzja gdzie się osiedlić. W połowie listopada rusza do Hiszpanii. 12.11.1946 tworzy rysunek port w Genuii, na długi czas ostatni we Włoszech.
Madrid, José Antonio, 16.10.1947. Tusz, papier (pozostała tylko fotografia, oryginał brakuje)
Málaga, Alcazaba. Tusz, papier, 09.02.1948
Portret mężczyzny, 1947. Tusz, papier
Salamanca, Procesja w Wielki Piątek. Tusz, papier, 26.03.1948
1947 – 58: Hiszpania. Studia, bieda i nadzieje
1947 – 48
Wiosną 1947 roku rozpoczął w Madrycie studia architektoniczne. Zapewne dlatego, że chciał się nauczyć solidnego zawodu, i na razie powstrzymał się od studiowania malarstwa. Rodzina i przyjaciele byli szczęśliwi. W wolnym czasie nadal podróżował i rysował. Podobnie jak we Włoszech, powstawały widoki miast i studia ludzi. 20.11.1947 r. w renomowanym Museo del Arte Moderno w Madrycie odbyło się otwarcie pierwszej wystawy z rysunkami z Włoch i Hiszpanii (Download katalog Madrid 1947).
Jednak od około połowy 1947 roku wpadał w coraz głębszy pesymizm. Oprócz ciężkich przeżyć wojennych, coraz bardziej dręczyły go wątpliwości co do swojej przyszłości. Tęsknił za szczęściem rodzinnym, które wydawało mu się coraz bardziej nieosiągalne. W kościele znalazł pocieszenie, jego religijność wzrastała i coraz bardziej szukał kontaktu z księżmi.
W połowie marca 1948 r. przerwał studia architektoniczne, by studiować malarstwo. Wkrótce potem udał się do Salamanki, gdzie narysował cykl procesji Wielkiego Piątka. Po powrocie – niespodziewanie dla swojego środowiska – wstąpił nagle do jednego klasztoru – prawdopodobnie do Casa de ejercicios espirituales «Cristo Rey» (Dom Rekolekcji Duchowych «Chrystus Król»), z którą po półrocznej przerwie korespondował. Z zachowanych listów wynika, że – oprócz opisanych wyżej pesymistycznych myśli – miłość młodej Polki, która po wojnie znalazła się w Anglii, nie została odwzajemniona. Rodzina i przyjaciele byli przerażeni. Wszyscy próbowali nakłonić go do opuszczenia zakonu, co stało się dobre pół roku później. Mistrz nowicjatu poradził mu, aby pozostał świecki i założył rodzinę. W ten sposób będzie mógł tak samo dobrze służyć Bogu. W pierwszym okresie po wyjściu wydaje się że nadal był przygnębiony i artystycznie pasywny.
Martwa natura. Olej, karton, 1949
Bern Bundesplatz. Tusz, papier, 04.09.1949
Madrid, José Antonio, akwaforta, 1949/50
Rysunek tuszem powstał 16.10.1947
Ewa Zawadyńska. Olej, płótno, 1949
1949 – 50
Dopiero w kwietniu 1949 roku ponownie zaczął rysować i rozpoczął studia w renomowanej Akademii Sztuk Pięknych „Escuela Central de Bellas Artes de San Fernando”. Tworzył akademicko poprawne ale nieco sztywne autoportrety i zaczął stosować nowe dla niego techniki: akwafortę i malarstwo olejne. Wkrótce zrezygnował z akwaforty, ale początkowo nieporadne obrazy olejne szybko się poprawiły. Technika ta stała się w końcu – obok rysunków tuszem – jedną z najważniejszych w jego twórczości.
W końcu sierpnia 1949 roku wyjechał do Zurychu na zaproszenie dalekiej ciotki Zofii Zawadyńskiej, z domu Rotenflue (stara rodzina z Rapperswilu). Poznał swoją przyszłą żonę Ewę Zawadyńską i stworzył dwa olejne portrety. Po miesiącu wyjechał do Londynu, aby odwiedzić przyjaciół i wkrótce powrócił do Madrytu.
Tadeusz Wojnarski i Ewa Zawadyńska rozpoczęli intensywną korespondencję, która w styczniu 1950 r. doprowadziła do wzajemnego wyznania miłości. Na Wielkanoc odwiedziła go Ewa Zawadyńska w Madrycie, zaręczyli się. W lecie nastąpił dłuższy pobyt w Szwajcarii.
Z listów od rodziny i przyjaciół wynika, że od tego czasu bardzo się rozwinął. Ewa, sama również bardzo religijna, wybawiła go z pesymistycznego i fatalistycznego doła. Początkowo miał wątpliwości, ale ona aktywnie go z niego wyciągnęła. Stał się w ten sposób nowym człowiekiem i uwierzył w przyszłość. Jego życiowe marzenie o założeniu religijnej rodziny z Polką było na wyciągnięcie ręki.
Na Akademii Sztuk Pięknych kontynuował intensywne studia. Wiele czasu poświęcał studiom aktów w różnych technikach i nadal rozwijał technikę olejną.
Tadeusz i Ewa Wojnarscy, ślub kościelny, Zurych 05.06.1951 r.
Zürich, St. Peter. Olej, płótno, 1951
Ewa Wojnarska-Zawadyńska w sukni ślubnej. Olej, płótno, 1951
Madryd, San Francisco. Olej, płótno, 1952
1951 – 53
W dniu 26.05.1951 r. odbył się ślub cywilny w Zurychu, a następnie w dniu 05.06.1951 r. ślub kościelny w kościele Liebfrauenkirche.
Ten nowy optymizm życiowy znalazł wyraźne odbicie także w jego obrazach, które zrobiły się jasne i przyjazne.
20.03.1952 r. urodził mu się syn Tadeusz, a 07.11.1953 r. córka Teresa.
Droga Krzyżowa Stacja 2, szkic- Gwasz, Papier, 1954
Droga Krzyżowa Stacja 9. Olej, płótno, 1954
Zaproszenie do wystawy religijnego malarstwa. Madryd 1955
1954 – 57
Początek roku 1954 rozpoczął pracę nad Drogą Krzyżową (DOWNLOAD brożura PL) dla kościoła w Świętoniowie (południowo-wschodnia Polska). 11.02.1955 otwarcie wystawy jego prac religijnych w Madrycie, w tym Drogę Krzyżową.
Vitoria Katedra. Tusz, 17.03.1953
Rincones de España. Portfolio sztuki ROCHE, 20 Kartek, 1954 DOWNLOAD
Evora (Portugalia). Tusz, akwarela, 30.5.1955
W roku 1954 hiszpańskie przedstawicielstwo szwajcarskiej firmy farmaceutycznej ROCHE w Madrycie wydaje folder artystyczny z 20 pracami hiszpańskich miast. W międzyczasie poszerzył swoją technikę i akwareluje swoje rysunki na kolorowo. Dużo podróżuje malując po Hiszpanii (głównie tuszem i tusz-akwarelą), a cały maj roku 1955 bardzo twórczo po Portugalii. Próbuje zarabiać na życie sprzedażą obrazów i kartek artystycznych, zleceniach firm na foldery i kalendarzach artystycznych, teatrzykiem marionetek oraz grafiką użytkową. Z co najmniej 16 prezentacjami bardzo aktywna działalność wystawiennicza. Po ukończeniu studiów uczęszcza na kursy podyplomowe w „Escuela Central de Bellas Artes de San Fernando». 26.02.1956 rodzi się syn Antoni.
Dyplom hiszpańskiego ministerstwa edukacyjnego 1959
Lugano, Via Francesco Soave. Tusz, akwarela, 11.10.1960
Karuzela, Papieroplastyka. Ok. 1964
Krajobraz górski, Szwajcaria. Olej, płótno, 1967
Basel, Rheinsprung. Tusz, akwarela, 20.08.1960
Martwa natura z wazonem. Olej, płótno, 1967
1958 – 1967: Szwajcaria. Szukania szczęścia.
1958 – 59
Sytuacja ekonomiczna rodziny pozostaje krytyczna. W listopadzie 1958 roku wyjeżdża z rodziną do Szwajcarii. Ale musi wrócić, ponieważ potrzebuje pozwolenia na pobyt stały od ambasady szwajcarskiej. Ewa rozpoczyna pracę w firmie handlowej jako wykwalifikowany pracownik biurowy i mieszka z dziećmi u swojej matki w Zurychu. Wiosną 1959 roku Tadeusz Wojnarski wyjeżdża do Szwajcarii na stałe. Otrzymuje dyplom hiszpańskiego Ministerstwa Edukacji Państwowej z tytułem „Profesor Rysunku», datowany na 7.12.1959. W Szwajcarii szuka odpowiedniej pracy.
1959 – 66
Już w lipcu 1959 roku rozpoczął pracę jako dekorator wówczas największej szwajcarskiej sieci handlowej MIGROS. Szybko staje się odnoszącym sukcesy specjalistą od papieroplastyki. Realizuje własne projekty z pomocą pracowniczek. Wiele z jego prac stoi lub wisi w sklepach całego regionu Zurych. uAle na stałe ta praca nie spełnia jego oczekiwania. Ponadto, nieporozumienia i napięcia z przełożonym obciążają go. W tym ciężkim czasie nie jest zbyt twórczy, ale maluje pejzaże i portrety olejne oraz rysunki szwajcarskich miast w swojej technice tuszem i akwarelą.
W tym początkowym okresie nie ma prawie żadnej działalności wystawienniczej. Swoje prace zaprezentował tylko we wrześniu 1961 roku w renomowanej galerii „Städtische Kunstkammer zum Strauhof“ w Zurychu. Otrzymał bolesną krytykę, która uraziła go na długi czas.
Coraz bardziej angażuje się w działalność polonijną w Szwajcarii.
Solothurn, Riedholzturm 1968, tusz, akwarela, papier
Drzewa w wietrze 1974, niebieska kredka i gwasz
1967 – 1990: Szwajcaria i podróże. Teraz da się żyć.
1967 – 72
W kwietniu 1967 roku zmienia pracę i zostaje nauczycielem rysunków w szkołach miejskich w Zurychu. W tej pracy szybko czuje się w swoim żywiole. Rozwija własne metody pedagogiczne i inspiruje swoich uczniów do najwyższej wydajności. Ponadto zaczyna organizować kursy rysunku dla dorosłych. W połowie kwietnia 1969 roku udaje się do Madrytu, gdzie wykonuje co najmniej 11 rysunków tuszem i akwarelą. W listopadzie zaprasza do swojej pracowni na pierwszą wystawę po ośmiu latach. Ekspozycje od tego czasu odbywają się regularnie.
Z wiekiem coraz bardziej czuje, że filigranowa technika tuszem udaje się coraz mniej. Rysuje więcej pastelowymi farbami. Eksperymentuje również z czarnym piórem filcowym i kredką olejną, czasem koloruje gwaszem. W 1970 roku powstaje pierwszy obraz węglowo-gwaszowy. Rozwija tę technikę dalej i do swojej śmierci stwarza ponad 300 obrazów w tej technice. Technice olejnej na płótnie pozostaje wierny.
Zürich, Oberdorf 18.08.1971, tusz, akwarela, papier
Nasza Gazetka nr 0. 11.1973
1973
Do tej fazy poszukiwań należy obraz „Drzewa w wietrze» z roku 1974, w którym wykorzystuje niebieską kredkę olejną i gwasz.
Równolegle do działalności artystycznej Wojnarski coraz bardziej angażuje się w działalność polonijną i szybko staje się postacią wiodącą. W 1973 roku zostje prezesem Towarzystwa Dom Polski. Poprzednim prezesem był Piotr Adamowski, który założył to stowarzyszenie w 1958 roku. Wojnarski ma wielkie plany. Już w listopadzie ukazuje się zerowy numer „Naszej Gazetki«, pisma dla Polaków mieszkających na emigracji w Szwajcarii. Miała i ma nadal niezwykłe powodzenie i została się w Polonii nie tylko Szwajcarskiej, bardzo popularna. Mój ojciec pozostaje jej redaktorem naczelnym do 1998 roku. Tadeusz Kilarski, jego następca, prowadzi ją do dziś.
Dramat „Żołnierska komedia”. Własne wydawnictwo 1974
Inscenizacja „Żołnierskiej komedii“ w Zurychu. Jedyna zachowana słaba kopia fotografii.
Źródło Nasza Gazetka
Nr. 7 11.1974
Download PDF (Polski):
1974
W numerze 5 „Naszej Gazetki» rozpoczyna Tadeusz Wojnarski publikacją swoich wspomnień „Opowiadania z wczesnej młodości» pod pseudonimem Jan Pył. Jako założyciel i redaktor naczelny nie chce się narażać.
W tym okresie Tadeusz Wojnarski kończy pisać swój dramat „Żołnierska komedia”, do którego napisał pierwsze fragmenty w czasie wojny. Tytuł jest cyniczną aluzją rozczarowania polskich żołnierzy walką, którą przegrali – mimo ofiarnego zwycięstwa nad niemieckim Wehrmachtem. Bohater dramatu jest żołnierz walczący za wolność Polski we Włoszech. Szczyt jest jego wizja powstania Warszawskiego. Ten fragment został dnia 28 września 1974 r. w centrum kościelnym St. Jakob blisko Stauffacher w Zurychu pokazany. Od maja 1982 do czerwca 1984 zostałą „Żołnierska komedia” publikowana w «Naszej Gazetce».
Technika gwasz-węgiel staje się jego główną techniką. Niemal co roku zaczyna podróżować do Włoch, gdzie maluje głównie miasta, ale także krajobrazy.
Dom Polski grudzień 1975
Sant Angelo, Ischia. Gwasz, papier, 1980
Otwarcie wzystawy w Rapperswilu 1979: Janusz Morkowski, Walter Domeisen sen., Hans Rathgeb
Jezus i Samarytanka przy studni Jakuba. Gwasz, papier, 1980
1975
Muzeum Polskie na Zamku Rapperswilskim zostało założone jako pierwsze narodowe muzeum w 1870 roku (w latach 1795-1918 Polska nie istniała jako państwo). W 1952 roku władze komunistyczne przetransportowały zbiory do Polski. Od tego czasu, tylko jedna komora na wieży przypominała o tym. W 1975 roku Muzeum Polskie zostaje ponownie otwarte. Wojnarski bardzo aktywnie uczestniczy w tym projekcie.
Tego samego roku otwarcie polskiego lokalu «Dom Polski» przy ul. Eisfeldstrasse 6 w Zurychu. Stało się centrum polskiej kultury. Wojnarski jako główny inicjator realizuje w ten sposób wizję założyciela Piotra Adamowskiego.
1978
Wojnarski otrzymuje obywatelstwo szwajcarskie. Nawet władzom szwajcarskim mówi przy tej okazji, że będzie lojalnym Szwajcarem, ale w sercu pozostaje Polakiem.
1979
21.04. – 04.08.1979: Pierwsya wzstawa w Muzeum Polski w Rapperswilu pod tytułem «Malaż wygnańczych losów». Biograficzna wystawa, zwłaszcza z czasu wojny (obrazy, fotografie, dokumenty).
1980
Tworzy cztery gwasze, szkice do murali do sali parafialnej św. Jakuba w Zurychu. W końcu, zamówienie nie zostało złożone.
Forio, Ischia, 1985, węgiel i gwasz, papier
Tadeusz Wojnarski, lato 1990
1981
W „Naszej Gazetce” kończy się cykl Jana Pyły „Opowiadania z wczesnej młodości”. W międzyczasie wiedzą czytelnicy, że autorem jest Tadeusz Wojnarski.
1982 – 84
Od maja 1982 do czerwca 1984 publikacja „Żołnierskiej komedii” w «Naszej Gazetce».
1987 – 90
W 1987 roku, po 15 latach pracy jako nauczyciel rysunku dla dzieci, Wojnarski przechodzi na emeryturę. Rozpoczyna się bardzo twórczy etap: w samym 1988 roku maluje 45 gwasz, większość z nich we Włoszech. W oleju o wiele mniej.
Nieznana osoba, Staszek, Ewa Wojnarska, Lutek i Tadeusz Wojnarski w maju 1991 na polskim cmentarzu na Monte Cassino.
Tablica pamiątkowa dla poległych żołnierzy 2 Karpackiego Pułku Artylerii Lekkiej przy zewnętrznej ścianie kościoła San Michele
1991 – 1999: Wspomnienia i owoce bogatego życia.
1991
W maju 1991 podróż na Monte Cassino. Tutaj Wojnarski spotyka dwóch najlepszych towarzyszy broni, Staszka (Jarosław Henryk «Staszek» Rudniański) i Lutka (Lucjan Słota). Bardzo emocjonalne wydarzenie. Na zewnętrznej ścianie kościoła blisko stanowiska artyleryjskiego, podczas uroczystej ceremonii odsłaniana jest tablica upamiętniająca poległych kolegów pułku. W swoich nie publikowanych „Opowiadaniach z późniejszej młodości” pisze o ich losach.
Wald, Kanton Zürich. Węgiel-gwasz, papier, 1989
Krynica, las. Węgiel-gwasz, papier, 1992
,
Matka Boska Krynicka, 1992, węgiel-gwasz, papier
Latem 1992 roku po raz pierwszy od 1940 roku odwiedza Polskę. W archiwum rodzinnym znajdują się dwa gwasze, wykonane w Krynicy. Wraca do techniki olejnej, ale nadal używa techniki węgiel-gwasz.
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Polonia Restituta
Legitymacja do Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski Polonia Restituta.
Tadeusz Wojnarski przed portretem dr Juliana Godlewskiego (1903-1982
Nad Dłubiną. Węgiel-gwasz, papier, 1994
Staw Lilii Wodnych, Kanton Zürich. Olej, płótno, 1997 (ostatni znany obraz)
.
1994
Druga podróż do Polski. Maluje parę gwasz (m.i. „Nad Dłubiną”) oraz dla przyjaciół kilka portretów węglowych.
1996
Pierwsza diagnoza rak. Reaguje dobrze na terapie. Jeszcze raz wyjazd do Włoch – do Toskany.
1997
Choroba coraz bardziej wyczerpuje Wojnarskiego. Ostatnia podróż do Włoch – na wyspę Ischia. Tutaj powstaje pare gwasz. W Seleger Moor (bagno) w kantonie Zurychu maluje jeszcze dwa gwasze i obraz olejny „Staw Lilii Wodnych». Są to prawdopodobnie jego ostatnie prace.
Okładka do Opowiadania z wczesnej młodości. Nasza Gazetka, Zürich 1998
1998
W sierpniu oddaje naczelną redakcje „Naszej Gazetki” swojemu bardzo dobremu przyjacielowi Tadeuszowi Kilarskiemu. W tym samym roku Kilarski opublikuje „Opowiadania z wczesnej młodości” w małej książeczce jako jubileuszowe wydanie numeru 200 «Naszej Gazetki».
Download PDF (Polski):
Jan Pyl, Opowiadania z wczesnej młodości (fragment)
W październiku odbywa się jego ostatnia wystawa za życia w oknach „Schaufenstergalerie der Künstlervereinigung» przy Stampfenbachstrasse w Zurychu. W tym czasie zaczyna pisać drugą część swojej autobiografii: „Opowiadania z późniejszej młodości”. Obejmuje okres od szkolenia wojskowego na Bliskim Wschodzie (1942) do czasu jego migracji do Hiszpanii (listopad 1946).
1999
Nadal niestrudzenie i z coraz większymi bólami kontynuuje pracę nad swoją biografią. Kończy ją w formie surowej. W katalogu wystawy „Z nieludzkiej ziemi do Włoch» i na tej stronie internetowej opublikowano kilka niewielkich fragmentów. Czeka na pełną publikację. Dnia 7 sierpnia Tadeusz Wojnarski umiera w klinice „Zürcher Höhenklinik Davos-Clavadell” po długiej, ciężkiej i bolesnej chorobie.
Link: Nasza Gazetka 5/1999: Z żałobnej karty: Tadeusz Wojnarski nie żyje
Po śmierci.
2023
Ponowny pochówek Tadeusza Wojnarskiego do jego żony Ewy dnia 5 grudnia 2023r. na cmentarzu Schwamendingen w Zurychu (Friedhhof Schwamendingen, Stettbachstrasse 70, 8051 Zürich, Szwajcaria – więcej o ceremonii tutaj).
Heidenbüelstrassse 19
CH-8352 Räterschen (Elsau)
- Wystawy
- Aktywności zawodowe i społeczne
- Publikacje
- Aktualności
- Galeria
- Linki
- Dla zalogowanych
Wszystkie prawa zastrzeżone dla – Alle Rechte vorbehalten für – All rights reserved by:
Tadeusz Wojnarski 2020-2025
Webdesign: S P E C T A R
Odpowiedyialność – Verantwortung – Responsibility:
Tadeusz Wojnarski (jun.)
Heidenbüelstrassse 19
CH-8352 Räterschen (Elsau)
Wszystkie prawa zastrzeżone dla Tadeusz Wojnarski 2020-2021 – All rights reserved by Tadeusz Wojnarski 2020-2021
Webdesign: S P E C T A R
Odpowiedyialność – Verantwortung – Responsibility:
Tadeusz Wojnarski (jun.)