Sztuka sakralna
Autor: Tadeusz Wojnarski jun.
Tadeusz Wojnarski był człowiekiem bardzo religijnym. Ta postawa w jego najgłębszym wnętrzu, naznaczona doświadczeniami z wojny i po niej, szybko znalazła odzwierciedlenie w jego twórczości artystycznej.
Pod koniec 1953 r. otrzymał zlecenie od swojego przyjaciela Józefa Zbojnowicza na stworzenie drogi krzyżowej do kościoła w wsi Świętoniowa we wschodniej Polsce, który spłonął w 1952 r. (więcej informacji w broszurze «Droga Krzyżowa w Świętoniowej»).
Pierwsze szkice powstały prawdopodobnie pod koniec 1953 roku. W majątku artysty – z wyjątkiem stacji 1 – znaleziono co najmniej jeden szkic. Stworzył je różnymi technikami. Szczególną uwagę poświęcił stacji 2. Na tej podstawie szukał twarz Chrystusa.
Ta religijna kreatywność i intensywne kontakty w kręgach kościelnych w Hiszpanii doprowadziły do otrzymania zleceń na projektowanie plakatów dla instytucji katolickich, które zostały zrealizowane w latach 1954-1956.
Tadeusz Wojnarski intensywnie szukał odpowiedniego oblicza dla „swojego” Jezusa Chrystusa. Z pewnością obraz El Greco «Jezus z Krzyżem» wiszący w Muzeum Prado miał ogromny wpływ. Godna uwagi jest jednak jego odwaga nadania twarzy „swojego” Jezusa żydowskich cech. Co początkowo zostało odrzucone przez parafię w Świętoniowie. Dziś są dumni ze swojej niezwykłej Drogi Krzyżowej.
Ta religijna teórczość i intensywne kontakty w kręgach kościelnych w Hiszpanii doprowadziły do otrzymania zleceń na projektowanie plakatów dla instytucji katolickich, które zostały zrealizowane w latach 1954-1956.
Maria Dolores (Matka Boska Bolesna) z zamkniętymi rękami, Tycjan, olej na płótnie 61 x 68 cm, 1554.
Oryginalny obraz wisi w Muzeum Prado w Madrycie (patrz strona «Wojnarski als Kopist«, narazie tylko w języku niemieckim).
El Greco, «Sagrada Familia» (Święta Rodzina) – tutaj kopia T. Wojnarskiego (fragment), która zainspirowała go do stworzenia twarzy Maryi (patrz strona «Wojnarski als Kopist«, narazie tylko w języku niemieckim)
Po otrzymaniu zamówienia od swojego przyjaciela Józefa Zbojnowicza na stworzenie drogi krzyżowej do nowego kościoła we wschodniej polskiej wsi Świętoniowa, która spłonęła w 1952 r. (patrz broszura Droga Krzyżowa w Świętoniowej), Tadeusz Wojnarski zaczął się zajmować artystycznie tematyką religijną.
«Dzień Modlitwy i za prześladowany Kościół» (Dia de Oracion y por la Iglesia perseguida) 1954
W latach 1955 i 1956 Tadeusz Wojnarski stworzył dalsze plakaty religijne: pierwszy z nich przedstawia plakat na święto parafialne w niedzielę 22 maja 1955 r. , dwa inne na «Dzień Modlitwy i za prześladowany Kościół» (1955 i 1956 r. ), a jeden z 1955 r. z tekstem «Kobieta chrześcijańska – nie oskubuj pięknego delikatnego kwiatu skromności» (Mujer christiana. No deshojes la bella delicada flor de la modestia). Prawdopodobnie chrześcijańska kampania przeciwko Gawaltowi na kobietach. Kolejne ogłoszenie po prawej stronie. Dla tych prac wykonał również szkice.
Ten sukces prawdopodobnie zainspirował go do spróbowania szczęścia również w świeckiej sztuce komercyjnej (patrz strona «Sztuka użytkowa».
Nachdem Tadeusz Wojnarski von seinem Freund Józef Zbojnowicz den Auftrag erhalten hatte, für die im ostpolnischen Dorf Świętoniowa für den Neubau der 1952 abgebrannte Kirche einen Kreuzweg zu schaffen (siehe Broschüre Der Kreuzweg von Świętoniowa), begann er sich vermehrt künstlerisch mit religiösen Themen zu befassen.
Po otrzymaniu zamówienia od swojego przyjaciela Józefa Zbojnowicza na stworzenie drogi krzyżowej do nowego kościoła we wschodniej polskiej wsi Świętoniowa, która spłonęła w 1952 r. (patrz broszura Droga Krzyżowa w Świętoniowej), Tadeusz Wojnarski zaczął się zajmować artystycznie tematyką religijną.
«Dzień Modlitwy i za prześladowany Kościół» (Dia de Oracion y por la Iglesia perseguida) 1954
«Dzień Modlitwy i za prześladowany Kościół» (Dia de Oracion y por la Iglesia perseguida) 1955
«Dzień Modlitwy i za prześladowany Kościół» (Dia de Oracion y por la Iglesia perseguida) 1956
Plakat «Chrześcijańska kobieta – nie rwij pięknego delikatnego kwiatu skromności» 1956
Zgodnie z tekstem plakatu, chodzi o zbyt swobodną modę. Zobacz także tekst plakatu antymasońskiego poniżej.
Zobacz też: Getsemani dzisiajé obraz Wojnarskiego (na dole) i tekst PL: tekst PL
Plakaty z okazji «Dnia Modlitwy i za Kościół prześladowany» (Dia de Oracion y por la Iglesia perseguida) 1956 i przeciwko masonerii
W latach 1955 i 1956 Tadeusz Wojnarski stworzył kolejne plakaty religijne: pierwszy przedstawia plakat na uroczystość parafialną w niedzielę 22 maja 1955r.
Drugi plakat jest skierowany przeciwko masonerii. W Wikipedii czytamy: «Pięć podstawowych ideałów masonerii to wolność, równość, braterstwo, tolerancja i humanitaryzm. (…) Kościół rzymskokatolicki uważa przynależność do masonerii za niezgodną ze swoimi zasadami.» Tadeusz Wojnarski widział w masonach tajny związek, który sprawuje diabelską władzę w polityce, biznesie, sztuce itp. Członkostwo w Kościele Katolickim jest zakazane do dziś. Nie chcę w tym miejscu komentować, czy obawy te są prawdziwe, czy też są to teorie spiskowe – ponieważ po prostu nie rozumiem ich zbyt wiele.
Sukces plakatów prawdopodobnie zachęcił Tadeusza Wojnarskiego do poprawienia swojej sytuacji ekonomicznej również dzięki świeckiej grafice użytkowej (patrz strona «Grafika użytkowa komercyjna«).
Tekst antymasoński na plakacie przetłumaczony na język polski:
Masoneria mówi:
Religia nie boi się czubka sztyletu; ale może się załamać pod ciężarem korupcji. Nigdy nie przestawajmy korupować; używajmy pretekstu sportu, higieny itp. Aby korupować, konieczne jest, aby nasi synowie i córki praktykowali rozbieranie się. Aby uniknąć reakcji, należy postępować metodycznie. Najpierw do połowy ramienia itd… (1928)
Papież mówi:
Bóg zawsze wam przypomina, że moda nie jest i nie może być najwyższą regułą waszego postępowania; że ponad modą i jej wymaganiami istnieją wyższe i bezwzględne prawa, wyższe i niezmienne zasady, które w żadnym wypadku nie mogą być poświęcone dla przyjemności lub kaprysu i przed którymi idol mody musi poddać się swojej ulotnej wszechmocy. (Pius XII 1941)
Praktyczne zasady:
Chrześcijańska przyzwoitość wymaga:
zakryć całą klatkę piersiową i plecy (nieprzezroczystą lub zbyt obcisłą suknią); ramiona do łokcia (ekolt nie powinien sięgać dalej niż 3 do 4 cm od szyi). Spódnice do połowy nogi (małe dziewczynki, przynajmniej do kolan).
Idealna skromność wymaga wymaga: dłuższych spódnic, pończoch, bez dekoltu, rękawy do nadgarstka.
W świątyni zawsze: długie rękawy; pończochy; wystarczająco szeroki welon.
Wychowujmy dziewczęta i chłopców od najmłodszych lat w najdelikatniejszej skromności.
Duży wpływ na jego malarstwo miało pogłębienie ze starymi mistrzami malarstwa. W Muzeum Prado w Madrycie wykonał co najmniej 14 kopii, w tym wiele religijnych.
Kolory kopii są – w porównaniu z oryginałami – ciemniejsze i zwykle cieplejsze. Głównym powodem będzie to, że oryginały zostały prawdopodobnie oczyszczone i odrestaurowane w ciągu ostatnich 70 lat. Z dwoma wyjątkami, kopie nie są datowane.
Ten szkic jest jedyną kopią obrazu we Włoszech. Musiała powstać w 1946 roku podczas jednej z jego podróży po Włoszech.
Szczególnie wielki wpływ – zwłaszcza na sakralne prace – miał El Greco. Udokumentowane s cztery obrazy, z których jeden zaginął.
Oryginał El Greco (fragment):
Twarz Marii namalował Wojnarski nieco delikatniej niż El Greco. Kopia jest znakomita w porównaniu z innymi kopistami. Jednak brakuje szybkiego i energicznego pociągnięcia pędzlem mistrza, a także typowego dla niego błysku w oczach. Dlatego kopia traci ekspresywności. Ponadto kopia zawiera pewne nieścisłości w stosunku do oryginału. Prawdopodobnie powstała wcześnie.
San Andrés y san Francisco (Św. Andrzej i św. Franciszek), olej na płótnie, 113 × 167 cm, około 1595-1598. Na zdjęciu jest oryginalny obraz El Greco. Kopia Tadeusza Wojnarskiego zaginęła.
Kopia Wojnarskiego wisiała aż do śmierci teściowej Sophie Zawadynska-Rothenflue (1889-1969) w jej mieszkaniu w Zurychu. Po 1969 roku zaginęła.
To rodzinne zdjęcie powstało w 1955 roku w jej mieszkaniu na Bolleystrasse w Zurychu. Trzecia od prawej, z wnuczką Jadwigą. Po lewej Tadeusz Wojnarski z synem Tadeuszem, po prawej Ewelina Wojnarska z córką Theresą. Pozostali są rodzeństwem Eweliny i ich żony.
Powyżej zdjęcia grupowego widać fragment kopii El Greco. Możliwe, że przywiózł go pryzjaydem z Hiszpanii. To jedyny dowód jego istnienia.
Tycjan (Titiano Vecelli; zwischen 1488 und 1490 – 1576)
Maria Dolores (Matka Rozpaczająca) z otwartymi rękami, olej na marmurze, około 1555, 53 x 68 cm.
Oryginał znajduje się w Muzeum Prado w Madrycie
Kopia Tadeusza Wojnarskiego została wystawiona na aukcji internetowej w USA w 2001 roku (olej na płótnie). Z tyłu było wyraźnie podpisane. Od tamtej pory znów zaginął.
Źródło: www.museodelprado.es
Alonso Cano (1601 – 1667)
La Virgen con el Niño (Matka Boska z Dzieciątkiem) 1645 – 1652. Olej na płótnie (Óleo sobre lienzo): 107 x 162 cm
Oryginał znajduje się w Muzeum Prado w Madrycie
Kopia Tadeusza Wojnarskiego zaginęła po wystawie w «Caja de Ahorros Municipal de Pamplona» (7-13 listopada 1956).
Źródło: www.museodelprado.es
José de Ribera (1591 – 1652)
San Jerónimo penitente (Św. Hieronim jako pokutnik), 1634. Olej na płótnie: 78 x 126 cm
Oryginał znajduje się dziś w Museo Nacional Thyssen-Bornemisza w Madrycie
Kopia Tadeusza Wojnarskiego zaginęła po wystawie w «Caja de Ahorros Municipal de Pamplona» (7-13 listopada 1956).
Źródło: www.museodelprado.es
Tadeusz Wojnarski wykonał 4-5 egzemplarzy (Klasztor Einsiedeln, Muzeum Polskie Rapperswil, Rodzina Zawadyńskich Bern, rodzina Wojnarskich Zurych)
Tadeusz Wojnarski studiował w Madrycie także renowacje i konserwacje. Oryginał z 18. lub XIX wieku przedstawia nieznanego świętego. Obraz, który był w złym stanie, Wojnarski kupił go w jednym w klasztorze hiszpańskim na początku 1950 roku, ale odrestaurował dopiero później w Szwajcarii. Obraz był ciemy, dużo uszkodzony, i płótno było w złym stanie.
Również tę barokową Madonnę kupił mój ojciec około 1950 roku w hiszpańskim klasztorze. Nie pamiętam renowacji. Pierwotnie postać była pomalowana kolorowo, widoczne są pozostałości farby. Ojciec mówił, że głównie palce były niekompletne, zrekonstruował je. Nie próbował zmieniać koloru. Było za mało resztek farby do rekonstrukcji. Ale to właśnie ten surowy stan nadaje postaci mistyczny akcent.
Figura Maryi Świętej zawsze miała honorowe miejsce w naszym mieszkaniu, coś w rodzaju małego sanktuarium.
Koniec 1980 lub na początku 1981 roku, ojciec otrzymał zlecenie od parafii protstaskiej w Zurychu-Aussersihl (kościół św. Jakuba) na wykonanie projektu czterech murali do foyer sali parafialnej. Zachowało się pięć prostych szkiców i cztery szkice w technice gwaszu. Jeden temat poświęcony jest Staremu Testamentowi, a dwa Nowemu Testamentowi. Niezwykły jest czwarty obraz: «Getsemanie dzisiaj: 10 grzechów przeciwko 10 przykazaniom». Do tego obrazu mój ojciec napisał tekst. Tekst i obraz przedstawiają cierpienie Jezusa za dziesięciu grzechów przeciwko Dziesięciu Przykazaniom, popełnionych przez ludzi w dzisiejszym czasie. Jest to obraz radykalny i ponury, działający na widza opresyjnie. 4 maja 1981 roku ojciec przedstawił swój projekt radzie kościelnej. Ona w końcu odrzuciła projekt. Być może właśnie ten radykalizm i ta ponurość były dla niej zbyt ciężki.
Download Tekst Polski (autentyczny ok. 1979): Gethsemani w XX wieku
Download Tekst po niemiecku (redagowany przez autora 1981): Gethsemani heute (1981)
Download tłumaczenia niemieckiego tekstu na Polski: Gethsemani dzisiaj (1981)
Z okazji swojej wizyty w Szwajcarii w dniach 12-17 czerwca 1984 r. Jan Paweł II spotkał się z Polakami w Szwajcarii. W prezencie otrzymał makatę wychawtowaną. Projekt stworzył Tadeusz Wojnarski, a wykonała Edith Sigrist. Szczegółowy projekt został zachowany. Drukowano z tego pocztówki, których znaczna część znajduje się w archiwum rodzinnym.
Wszystkie prawa zastrzeżone dla – Alle Rechte vorbehalten für – All rights reserved by:
Tadeusz Wojnarski 2020-2025
Webdesign: S P E C T A R
Odpowiedyialność – Verantwortung – Responsibility:
Tadeusz Wojnarski (jun.)
Wszystkie prawa zastrzeżone dla Tadeusz Wojnarski 2020-2021 – All rights reserved by Tadeusz Wojnarski 2020-2021
Webdesign: S P E C T A R
Odpowiedyialność – Verantwortung – Responsibility:
Tadeusz Wojnarski (jun.)